Bài hát “Làm theo lời bác” ra đời như thế nào?

Thanh niên Việt Nam không mấy ai là không thuộc bài hát “Làm theo lời Bác”: Đi lên thanh niên. Đi lên thanh niên. Có ngại ngần chi... Có ngại ngần chi... Làm theo lời Bác: Không có việc gì khó - Chỉ sợ lòng không bền - Đào núi và lấp biển - Quyết chí ắt làm nên.


Kể từ năm 1953 bài hát ra đời đến xuân này đã hơn nửa thế kỷ. Mảnh đất Nà Tu thuộc xã Cẩm Giàng, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Cạn, nơi những thanh niên xung phong (TNXP) ngày nào đóng quân, nay có di tích lịch sử ghi nhận sự kiện Bác Hồ đến thăm. Bên biểu tượng ngọn đuốc, tấm đá lớn gắn huy hiệu Đoàn và tấm biển ghi bốn câu thơ nổi tiếng của Bác.

Tổ thanh niên được Bác Hồ đến thăm hôm ấy là tổ 312. Đêm ấy tổ đốt lửa trại đón Tổng cục trưởng Tổng cục Cung cấp Trần Đăng Ninh. Quá bất ngờ, mọi người đã vô cùng sung sướng khi được đón Bác Hồ. “Bác Hồ muôn năm! Bác Hồ muôn năm!”. Bên ánh lửa bập bùng, Bác Hồ nói chuyện với TNXP. Cứ xong một câu Bác hỏi và thanh niên trả lời lại được Bác đúc kết thành một câu rồi bảo tất cả cùng đồng thanh nhắc lại. Thế là bốn vấn đề được Bác đúc kết thành bốn câu trở thành bài thơ dễ hiểu, mọi người thuộc ngay:

“Không có việc gì khó

Chỉ sợ lòng không bền

Đào núi và lấp biển

Quyết chí ắt làm nên”

Hoàng Hòa từng là Bí thư tỉnh đoàn Hưng Yên rồi ở Trung ương Đoàn là Uỷ viên Ban Chấp hành khóa 2, khóa 3, giữ cương vị Thường vụ Trung ương Đoàn suốt từ năm 1967 đến 1981. Năm 1953, vào một sáng tháng 3 trong lần đi công tác tại khu du kích Đông Hồ (Hưng Yên) tình cờ anh được đọc báo Cứu quốc có in bài tường thuật Bác Hồ tới thăm một tổ TNXP tại Việt Bắc. Bốn câu thơ trong bài báo đã cuốn hút tâm hồn anh. Anh nảy ra một ý nghĩ phải làm thế nào để truyền bá được rộng rãi, nhanh chóng lời dạy này của Bác cho thanh niên. Với cây đàn ghi ta, Hoàng Hòa bắt tay ngay vào phổ nhạc bốn câu thơ của Bác. Bài hát “Làm theo lời Bác” được ra đời rất nhanh. Và cũng rất nhanh, bài hát được phổ biến rộng rãi cả tỉnh rồi toàn quốc.

Bài hát “Làm theo lời Bác” được hát vang trên đường phố Hà Nội khi quân đội ta vào tiếp quản Thủ đô ngày 10/10/1954. “Làm theo lời Bác” đã trở thành bài ca chính thức của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Bài hát này luôn được truyền đi qua làn sóng đài Tiếng nói Việt Nam và màn ảnh nhỏ.

Vào một dịp Hoàng Hòa có mặt trong đoàn đại biểu thanh niên tiên tiến toàn quốc được lên gặp Bác Hồ, khi buổi gặp kết thúc, Bác bảo: “Cháu nào cầm càng hát một bài trước khi Bác cháu ta chia tay”. Bài hát “Làm theo lời Bác” đã vang lên. Bài hát kết thúc, Bác hỏi ai là tác giả. Hoàng Hòa được Bác vời lại và được Bác thưởng một cái kẹo. Bác nói: “Bác thưởng cho cháu đã có công làm bài hát này”. Bác quay lại nhắc mọi người: “Các cháu hãy làm và vận động thanh niên làm như lời bài hát mà các cháu vừa hát”. Hoàng Hòa xúc động cứ ngây ra nhìn Bác đến nỗi quên cả nói lời cảm ơn Bác. Sau này, mỗi lần kể lại kỷ niệm khó phai mờ này với bạn bè, Hoàng Hòa không khỏi xúc động thốt lên: “Vô giá! Thật vô giá! Chẳng phần thưởng nào hơn!”.